Wydarzenie odbędzie się w ramach projektu „Wielcy kompozytorzy – wielkie jubileusze”
Wielcy kompozytorzy – wielkie jubileusze to projekt, którego ideą jest uczczenie pamięci artystów obchodzących ważne rocznice w 2021 r. W ramach zadania odbędzie się 12 wydarzeń, w tym: koncerty symfoniczne, kameralne, recitale, wystawa plakatów, projekcja filmowa oraz wykład. Projekt odwołuje się do następujących rocznic: 280. rocznicy śmierci A. Vivaldiego, 100. rocznicy śmierci C. Saint-Saënsa, 50. rocznicy śmierci I. Strawińskiego, 120. rocznicy śmierci G. Verdiego, 230. rocznicy śmierci W. A. Mozarta, 110. rocznicy śmierci G. Mahlera oraz 100. rocznicy śmierci W. Żeleńskiego. Do udziału w projekcie zostali zaproszeni wybitni artyści (Marek Tomaszewski, Krzysztof Książek, Piotr Buszewski, Piotr Sałajczyk), a także młodzi laureaci nagród w konkursach, studenci akademii muzycznych oraz uczniowie.
Wystąpią:
Marek Tomaszewski – fortepian
prowadzenie – Gabriela Ułanowska
W programie:
M. Oldfield – Temat z filmu Egzorcysta – Tabular bells (ar. M. Tomaszewski)
I. Strawiński – Dance de la foire z baletu Pietruszka (ar. M. Tomaszewski)
I. Strawiński – Dance infernale z belatu Ognisty ptak (ar. M. Tomaszewski)
I. Strawiński – Berceuse z belatu Ognisty ptak (ar. M. Tomaszewski)
I. Strawiński – Finale z belatu Ognisty ptak (ar. M. Tomaszewski)
I. Strawiński – Finał baletu Święto wiosny – Danse sacrale (ar. M. Tomaszewski)
M. Tomaszewski – Dorian’s song
Święto wiosny Igora Strawińskiego to jedno z najbardziej kontrowersyjnych dzieł XX wieku, kompozycja, będąca „biblią” współczesnej instrumentacji i manifestem fowizmu. Miała tylu zwolenników co przeciwników.
Pewnej nocy 1910 roku Strawiński śnił o dziewczynie, która zatańczyła się na śmierć. Wkrótce rozpoczął pracę nad utworem, prosząc o pomoc w stworzeniu libretta Nikołaja Roericha, malarza, który za temat obrał historię przedstawiającą wiosenne rytuały pogan. Strawiński, przygotowując się do pisania tego utworu, zgłębiał księgi litewskich pieśni weselnych i aranżacje ludowych kompozycji pióra Rimskiego-Korsakowa. W taki sposób pozyskał „materiał genetyczny” dla swojego Święta wiosny ‒ skomponowanego dla zaprzyjaźnionego zespołu Baletów Rosyjskich Sergiusza Diagilewa. Nie bez przyczyny Richard Taruskin nazwał dzieło Strawińskiego „wielką fuzją” elementów ludowych i nowoczesnych. Folklor i awangarda wzajemnie się tutaj przenikają, a „tyrania kreski taktowej” została ostatecznie przełamana. Wszechobecne synkopy, które generują nieregularne i nieprzewidywalne akcenty, dysonansowa harmonika oraz jaskrawa, obfitująca w kontrasty instrumentacja niczym narzędzia w rękach kreatora objawiają potęgę natury i ukazują barbarzyństwo pogan.
Podtytuł Obrazy z życia dawnej Rusi jest znaczący. Muzyka „odmalowuje” bowiem dziki krajobraz pogańskiej Rusi, gdzie na wiosnę składa się ofiarę z dziewicy. Część I (Adoracja ziemi) to tańce chłopców i dziewcząt obserwowane przez Starca. Cześć II (Ofiara) obrazuje obrzędy, które prowadzą do śmierci dziewicy. Nie tylko dziewczyna umiera, zatańczywszy się na śmierć, w szaleńczym wirze zatraca się też rodząca ziemia. „Ofiara z kobiecego ciała” była pomysłem Strawińskiego, a nie nawiązaniem do rosyjskiej tradycją ludowej, gdyż, jak wskazują badacze, jedynym pogańskim ludem, który dokonywał rytualnych mordów dziewcząt, byli Aztekowie. Dzięki tej rytualnej śmierci Strawiński obnażył brutalność i zdziczenie zachodniego świata i jego społeczeństw, które w kozłach ofiarnych upatrywały wszelkiego zła. To na przełomie XIX i XX wieku w małych rosyjskich miasteczkach dochodziło do pogromów społeczności żydowskiej, a biali Amerykanie linczowali Afroamerykanów. Na tym historycznym tle: „odgłosy wielkomiejskiej cywilizacji, które słychać w partyturze Strawińskiego – dźwięki przypominające pracę tłoków, gwizdy, świsty (…) – można interpretować jako przejaw atawizmu, obraz wyrafinowanej kultury osuwającej się w barbarzyństwo” – zauważył Alex Ross.
Premiera baletu odbyła się w 1913 roku w paryskim Théâtre des Champs-Élysées, w odważnej choreografii Wacława Niżyńskiego. Dzieło wywołało szok, słuchacze ostentacyjnie wychodzili z teatru, a jeden z krytyków zaproponował Strawińskiemu zmianę tytułu, który jego zdaniem powinien brzmieć ‒ Masakra wiosny. Wszystkie te perturbacje przebrzmiały, a publiczność wkrótce doceniła to dzieło o epokowym znaczeniu. Zarówno fragmenty Święta wiosny, jak i Ognistego ptaka (omówienie – koncert 11 czerwca) Strawińskiego tym razem zabrzmią w arcyciekawych aranżacjach Marka Tomaszewskiego.
Podczas omawianego koncertu zabrzmi inny kultowy utwór z albumu Tabular Bells Mike’a Oldfielda, który ukazał się 25 maja 1973 roku i początkowo nie cieszył się uznaniem słuchaczy. Sytuacja zmieniła się diametralnie po premierze filmu Egzorcysta Williama Friedkina, w którym zostały wykorzystane fragmenty debiutanckiego albumu Oldfielda, w tym najsłynniejszy, który podczas koncertu zabrzmi w aranżacji Marka Tomaszewskiego podobnie jak Dorian’s Song.
dr Aneta Derkowska
Marek Tomaszewski – urodził się w 1943r. Krakowie. Jest wybitnym polskim pianistą, współtwórcą duetu fortepianowego „Marek i Wacek”. Marek Tomaszewski i Wacław Kisielewski poznali się na studiach w Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Obaj studiowali w klasie prof. Zbigniewa Drzewieckiego Jeszcze jako studenci zdecydowali się na utworzenie duetu nowatorsko aranżującego muzykę klasyczną. W 1963r. zaczęli koncertować w Polskim Radio. Rok potem grali pierwsze koncerty w Polsce. Po ukończeniu studiów ich działalność estradowa rozwijała się dynamicznie. Koncertowali, m.in. z Ewą Demarczyk, Violettą Villas i Anną German. W 1966r. towarzyszyli na scenie Marlenie Dietrich w czasie jej tournée po Polsce. Potem nastąpił wyjazd do USA i Kanady, a także występy w paryskiej Olimpii. Wydanie w 1966r. przez słynną wytwórnię płytową Barclay pierwszego albumu „Marek i Wacek” otwiera polskim pianistom drzwi do międzynarodowej kariery. W 1967r. duet otrzymał nagrodę „Złotego Gronostaja” na Festiwalu Variette w Rennes, a koncerty w całej Europie ugruntowały jego sławę. Występy „Marka i Wacka” transmitowane były przez stacje telewizyjne. W połowie lat siedemdziesiątych Marek Tomaszewski osiadł na stałe we Francji. Spotykał się z Wacławem Kisielewskim w Paryżu oraz w Warszawie, gdzie wspólnie pracowali nad programem. Ciągle koncertowali. W 1986r. w wypadku samochodowym zginął Wacław Kisielewski i legendarny duet przestał istnieć.
Rok później Marek Tomaszewski tworzy nowy duet „Marek & Michel” z francuskim pianistą Michelem Prezmanem, który koncertuje w Europie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Rosji. Artyści wspólnie nagrali dwa albumy. Po siedmiu latach pianiści zakończyli współpracę. Marek Tomaszewski poświęcił się pracy pedagogicznej ucząc gry na fortepianie w swojej szkole improwizacji i jazzu. Na scenę artysta powrócił w 2000r. jako solista. Nagrał dwa solowe albumy, a fragment trzeciego „Strawiński. Święto wiosny” wydanego w 2009r. stanowi tło dla akcji filmu „Chanel i Strawiński”. Marek Tomaszewski użyczył również głównej postaci filmu swojej gry na fortepianie. Płyta ta nominowana była do prestiżowej nagrody „Fryderyka”. Marek Tomaszewski mieszka w Parmain pod Paryżem, nadal realizuje się jako pedagog i kontynuuje solową działalność koncertową.
Gabriela Ułanowska – dziennikarka, animatorka kultury. Przez wiele lat współpracowała z czasopismem „Twoja Muza”, obecnie z „Ruchem Muzycznym”. Autorka kilkudziesięciu wywiadów z wybitnymi artystami, m.in. Agnieszką Duczmal, Wandą Wiłkomirską, Stefanem Stuligroszem, Piotrem Palecznym, Rafałem Blechaczem, Ingolfem Wunderem, Anną Seniuk, Krzysztofem Kolbergerem, Jerzym Radziwiłowiczem, Zbigniewem Zapasiewiczem, Krzysztofem Zanussim. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów plastyczno-muzycznych „Cztery pory roku. Cztery pory życia”, „Barwy muzyki. Obrazy malowane Chopinem”, „Muzyczne Barwy Regionu Chopina”. Organizatorka koncertów oraz spektakli teatralnych w Polsce i za granicą. Współpracowniczka i współorganizatorka wielu festiwali muzycznych. Autorka i wydawca albumu malarstwa „Ludzie jak ogrody” oraz książki z wywiadami „Dlaczego muzycy…”
O swoich wywiadach napisała:
„Rozmowa może być „liryczna” jak u Gałczyńskiego, może toczyć się w „katedrze” jak u Mario Vargasa Llosy, albo „przy obieraniu cebuli” jak ta Guntera Grassa, ale takie prowadzą tylko wielcy poeci i pisarze. Dziennikarzowi pozostaje wywiad czyli „rozmowa ze znaną osobistością, mająca na celu zebranie pewnych informacji”. Nie taki jednak cel przyświeca moim spotkaniom z wybitnymi artystami. Jest nim natomiast chęć sprowokowania ich do wymiany myśli na temat tego, co w życiu jest najważniejsze. I tak np. Rafała Blechacza, Eugena Indjica, Krzysztofa Jabłońskiego, Kevina Kennera, Leszka Możdżera, Piotra Palecznego łączy miłość do muzyki. To ona w połączeniu z talentem nadała sens ich życiu i w konsekwencji utorowała drogę do sławy. Ale te nawet czasami bardzo intymne wyznania moich rozmówców, skłaniają mnie do refleksji, którą najlepiej wyraża japońskie przysłowie: „zamknij na klucz to, co naprawdę myślisz”. Wtedy zapada cisza, taka jak ta, kiedy pianista odejmuje dłonie od klawiatury. Muzyka pozostaje w nas. Może pozostaną też słowa…”
Koncert odbędzie się zgodnie z aktualnymi zaleceniami i wytycznymi.
Mecenas Główny: Gmina Miasta Toruń
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
Mecenas Strategiczny: Nova Trading S.A.
Mecenas Kultury – Główny Sponsor: PGE Energia Ciepła S.A.
Mecenas: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych S.A. oraz marki: Seni i Bella,
Partnerzy: Nova Metale Sp. z o.o., Ruch Muzyczny, Kino Centrum, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu,
Patroni medialni: TVP3 Bydgoszcz, TV TORUŃ, dziennik Nowości, Polskie Radio PiK, Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC
Organizator: Toruńska Orkiestra Symfoniczna
Instytucja finansowana ze środków Gminy Miasta Toruń
Biuletyn Informacji Publicznej