[ONLINE] Beethoven. W twórczym szale #1

Beethoven. W twórczym szale #1
Koncert kameralny.

Koncert online.

Wydarzenie odbędzie się w ramach projektu Viva Beethoven! – 250. rocznica urodzin kompozytora.

Zgodnie z wytycznymi Prezesa Rady Ministrów, koncert nie może odbyć się z udziałem publiczności.

Zapraszamy na koncert w formule online, który będzie transmitowany
15 grudnia o godz. 19:00 na kanale YouTube Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej.

Koncert zostanie udostępniony do końca czerwca 2021 roku. .

Wystąpią:
Marcin Zdunik – wiolonczela
Aleksander Dębicz – fortepian

W programie:
L. van Beethoven – Wariacje Es-dur na temat z opery „Czarodziejski flet” W.A. Mozarta
L. van Beethoven – Sonata g-moll op. 5 nr 2
Improwizacje duetowe na tematach z sonat fortepianowych, wiolonczelowych i skrzypcowych Beethovena

Spośród trzech zbiorów wariacji na wiolonczelę i fortepian skomponowanych przez Beethovena dwa napisane zostały do operowych tematów Czarodziejskiego fletu Mozarta. Posiadają one salonowy charakter i są przeznaczone na potrzeby muzykowania amatorskiego. Cykl siedmiu nieopusowanych Wariacji Es-dur na wiolonczelę i fortepian na temat Bei Männern, welche Liebe fühlen (W mężczyźnie, który czuje miłość) powstał w 1801 roku lecz nie znamy jego genezy. Wiemy jedynie, że był podarunkiem dla hrabiego Johanna von Browna-Camus – mecenasa Beethovena. Temat wariacji pochodzi z operowego duetu Paminy i Papagena (z I aktu). W omawianych wariacjach partia fortepianu symbolizuje Paminę, a partia wiolonczeli – jej wielbiciela. Temat wariacji pozwala na snucie dialogu między instrumentami. Środkowa wariacja kontrastuje z pozostałymi trybem molowym (es-moll), a najbardziej kantylenowa, przedostatnia wariacja poprzedza energetyczny finał. O operze Mozarta Beethoven pisał:  „Największym dziełem Mozarta pozostanie Czarodziejski flet (…) użyte są w nim bowiem wszystkie gatunki muzyki od pieśni poprzez chorał aż do fug”. Dzieło Mozarta doceniał też inny wielki reformator opery, wielki zazdrośnik – Richard Wagner: „Kwintesencja wszystkich najszlachetniejszych kwiatów sztuki wydaje się być tu zjednoczona i stopiona w jeden wspaniały bukiet. Jaka niewymuszona, a jednocześnie szlachetna popularność każdej melodii, od najprostszej do najpotężniejszej. Tworząc (Czarodziejski flet A.D.) geniusz Mozarta wykonał zbyt duży krok: tworząc niemiecką operę dał światu dzieło mistrzowskie, skończenie doskonałe, niemożliwe do prześcignięcia”.

Beethoven stworzył pięć sonat na fortepian i wiolonczelę. Ich różnorodność świadczy o przemianach tego gatunku w twórczości mistrza z Bonn. II Sonata g-moll op. 5 nr 2 jest dziełem młodzieńczym pełnym witalnej energii i wirtuozowskiego polotu. Kompozytor napisał ją w 1796 roku dla pruskiego króla Fryderyka Wilhelma II, który zgodnie z przekazami był całkiem niezłym wiolonczelistą. Pierwszym wykonawcą II Sonaty był prawdopodobnie Jean-Louis Duport, jeden z dwóch braci-wiolonczelistów zatrudnionych na pruskim dworze. Sonata ta nie jest już utworem na fortepian z towarzyszeniem wiolonczeli.  Emancypacja wiolonczeli sprawia, że przestaje ona pełnić rolę instrumentu wspomagającego lecz staje się dla fortepianu równoprawnym partnerem w dyskusji na tematy ważne – jak to w kameralistyce bywa.

dr Aneta Derkowska- muzykolog