[ONLINE] Chopin na Święto Niepodległości

Zgodnie z wytycznymi Prezesa Rady Ministrów z 4 listopada 2020 r. koncert nie może odbyć się z udziałem publiczności.
Aktualne informacje dotyczące działalności Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej dostępne tutaj.

Zapraszamy na koncert w formule online,
który będzie transmitowany 11 listopada o godz. 18:00 na kanale YouTube Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej.

Wystąpią:
Michał Francuz – fortepian
Toruńska Orkiestra Symfoniczna
Adam Banaszak – dyrygent
Anna Morawska – prowadzenie

W programie:
Recital chopinowski
F. Chopin – I Koncert fortepianowy e-moll op. 11

Repertuar koncertu nie bez przyczyny wypełniony jest muzyką romantyczną. To właśnie ta epoka wytworzyła silniejszą niż kiedykolwiek wcześniej potrzebę sięgania do narodowych źródeł muzyki. Europa w tym czasie była wstrząsana wojnami napoleońskimi (1803-1815) czy Wiosną Ludów (1848-1849). Wiele państw uzewnętrzniło swoje dążenia niepodległościowe jak np. znajdujące się w rozbiciu politycznym Niemcy i Włochy, czy pozbawione własnego państwa Węgry. W beznadziejnej sytuacji była w tym czasie Polska, która najpierw liczyła na pomoc Napoleona a potem biorąc sprawy w swoje ręce niestety poległa w Powstaniu Listopadowym (1830-1831) i Styczniowym (1863-1864). Dopiero 11 listopada 1918 roku przy wielu sprzyjających w Europie warunkach Rada Regencyjna przekazała zwierzchnią władzę nad wojskiem późniejszemu marszałkowi, Józefowi Piłsudskiemu. I dlatego właśnie ta data jest dziś obchodzona jako Narodowe Święto Niepodległości.

W pierwszych dekadach XIX w., zaznaczyły się również głębokie przemiany w klimacie i nastroju muzyki. Z tradycji klasycznej wyłoniło się nowe pokolenie kompozytorów dla których muzyka stała się drogą do wyrażenia własnego „ja”. Romantyczny indywidualizm wykreował wzorzec artysty jako marzycielskiego samotnika, intensywnie żyjącego wewnętrzny życiem. W żadnym okresie muzycznym nie tworzyło tyle potężnych indywidualności. Jeśli jednak trzeba by było wybrać jedną postać uosabiającą wszystkie ideały wczesnego romantyzmu byłby to ponad wszelką wątpliwość Fryderyk Chopin (1810-1849). Jego rola w dziejach muzyki jest osobliwa. Fascynował swoich współczesnych przeogromną fantazją muzyczną i niezwykła wrażliwością. Wytworzył najbardziej oryginalny styl fortepianowy, otwierając nim nową epokę literatury na ten instrument. Konstruktor fortepianu i jego mechanizmu Bartolomeo Cristofori, na pewno nie spodziewał się, że jego instrument będzie „bohaterem” kompozycji większości utworów solowych w całej literaturze muzycznej.

O tym jak bardzo Chopin był twórczy w swoich kompozycjach dowodzi przepojona oryginalną ornamentyką melodyka, barwna i wielopostaciowa harmonika, indywidualnie rozwinięta faktura oraz ciekawe ujęcia rytmiczne. W wielu dziedzinach eksperymentował, zadziwiał pomysłowością w traktowaniu inspiracji ludowych takich jak mazur czy polonez. Miał też wielki zmysł zarówno małych jak i wielkich form muzycznych. Był świetnym improwizatorem, ale równocześnie jego najlepsze dzieła mają wszelkie cechy przemyślanych, spójnych konstrukcji.

Koncert e-moll op. 11 (1830) od ponad 150 lat należy do żelaznego repertuaru koncertowego pianistów na całym świecie. Wbrew kolejności oznaczeń opusowych drugi. Koncert f-moll op.21 jest chronologicznie pierwszy, powstał w 1829 a Koncert e-moll op.11 w 1830 roku. O przedstawieniu kolejności opusów zadecydowało wcześniejsze wydanie Koncertu e-moll (1833) w stosunku do f-moll (1836).

Nie umilkły jeszcze oklaski po zaprezentowaniu wczesną wiosną 1830 roku Koncertu f-moll kiedy to dwudziestoletni Fryderyk zajął się komponowaniem kolejnego koncertu. Pisany wiosną i latem 1830 roku został zaprezentowany na domowym, zorganizowanym przez samego kompozytora koncercie, gdzie pojawiło się muzyczne grono Warszawy. Koncert przyjęty owacjami na stojąco został powtórzony publicznie 11 października podczas ostatniego, przed opuszczeniem Polski przez Chopina, koncertu.

Allegro maestoso tego koncertu Chopinowi wydawało się lepsze niż w poprzednim. Jako, że jest koncertem typu klasycznego ta część przyjęła formę sonatowego allegra. Długa i rozbudowana ekspozycja wprowadza pierwszy z trzech tematów. Mocne wejście solisty ponawia go, ale słuchacz ma jednak wrażenie jakby słyszał go po raz pierwszy. Drugi temat zdecydowanie nie kontrastuje a uzupełnia pierwszy. Dialog jaki prowadzony jest między solistą a orkiestrą zarówno w pierwszym jak i drugim temacie okraszony jest bogatą ornamentyką i figuracyjnymi pasażami. Drugi temat nabiera nawet nieco dramatycznego i namiętnego nastroju przeradzając się w wirtuozowską kadencję po którym następuje przerwanie gry przez solistę i orkiestra przygotowuje fragment środkowy Allegra – przetworzenie, które jest motywicznie związane z pierwszym tematem. Repryza zgodnie z zasadami formy, przypomina bez zmian oba tematy. Nie wprowadził tu Chopin kadencji, co jest zgodne z cechą większości koncertów brillant.

O części drugiej (Romanca) sam Chopin wypowiedział się następująco: „Agadio od nowego koncertu jest E-dur. Nie ma to być mocne, jest ono więcej romansowe, spokojne, melancholiczne, powinno czynić wrażenie miłego spojrzenia w miejsce, gdzie stawa tysiąc lubych przypomnień na myśl. Jest to jakieś dumanie w piękny czas wiosenny, ale przy księżycu. Dlatego też komponuję go sordinami…” Potwierdzeniem tych słów jest przepiękny obraz malowany dłonią solisty, o nieporównywalnej poezji brzmienia.

Finał czyli część trzecia jest rondem opartym na motywie krakowiaka. Tutaj uzewnętrznia się młodzieńczy polot, nieokiełznana werwa, lekkość i żywiołowa rytmiczna pulsacja. Jednym z najciekawszych miejsc koncertu, jest w właśnie w tej części, powrót po rozwiniętym, figuracyjnym łączniku refrenu, które na parotaktowej przestrzeni nieoczekiwanie przesuwa się o pół tonu z tonacji E-dur do Es-dur.

W obu koncertach Chopin doprowadza do doskonałości środki typowe dla stylu brillant. W jego partiach solowych odnajdujemy: błyskotliwość, wirtuozerię, różnorodność ornamentalnych figur pianistycznych i popisowość, połączoną z poetycznością fortepianowej kantyleny. Ucieleśniają romantyczny koncert fortepianowy zarówno budową, charakterem i przede wszystkim wyrazowością.

dr Karolina Smolarek-Szynal

Michał Francuz –  Artysta  wszechstronny  i  charyzmatyczny.  Koncertujący  pianista,  kameralista,  pedagog. Od  ponad  dwudziestu  lat  prowadzi  intensywną  działalność  artystyczną,  występując  z koncertami symfonicznymi, recitalami solowymi i kameralnymi w Polsce oraz za granicą.Znany  jest  publiczności  większości  krajów  Europy,  jak  również  koncertował  w  USA, Algierii, Arabii Saudyjskiej, Indonezji, Indiach i Wietnamie.Ukończył  studia  w  Akademii  Muzycznej  im.  Ignacego  Jana  Paderewskiego  w  Poznaniu,  w   klasie   profesora   Waldemara   Andrzejewskiego   i   od   2010   roku   jest   wykładowcąw   katedrze   kameralistyki   macierzystej   uczelni.   Największy   wpływ   na   jego   rozwój artystyczny mieli m.in.: prof. Mikołaj Szczęsny, prof. Halina Czerny – Stefańska, prof. Irma Hoffmeister, prof. Viera Nossina oraz prof. Jadwiga Kaliszewska.Jako  solista  oraz  kameralista  współpracuje  z  Filharmonią  Poznańską,  Orkiestrą  Sinfonia Varsovia,  Filharmonią  Szczecińską,  Filharmonią  Koszalińską,  Filharmonią  Gorzowską, Filharmonią  Jeleniogórską,  Baltic  Neopolis  Orchestra,  Orkiestrą  Feelharmony,  OrkiestrąColegium  F,  Orkiestrą  Kameralną  l’Autunno,  Teatrem  Wielkim  w  Poznaniu,  Teatrem Polskim  w  Szczecinie,  Teatrem  Kameralnym  w  Szczecinie,  Operą  Bałtycką  w  Gdańsku oraz Towarzystwem Muzycznym im. H. Wieniawskiego w Poznaniu.Artysta  zapraszany  jest  do  udziału  w  prestiżowych  imprezach  muzycznych  takich  jak: Międzynarodowy  Festiwal  Muzyki  Kameralnej  Muzyka  na  szczytach  w  Zakopanem, Międzynarodowy Festiwal Sacrum non Profanum w Trzęsaczu, Międzynarodowy Festiwal Les  Folles  Journes  –  Chopin  Open  w  Warszawie,  Festival  Culturel  Intermational  de Musique  Symphonique  w  Algierii,  Poznańska  Wiosna  Muzyczna,  Chopin  w  Barwach jesieni w Antoninie i wielu innych.W  październiku  2016  roku  był  oficjalnym  pianistą  XV  Międzynarodowego  Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.W  ostatnich  latach  nawiązał  kameralną  współpracę  z  wieloma  wybitnymi  osobistościami scen  świata  muzyki,  z  pośród  których  można  tu  wymienić  takie  nazwiska  jak:  Bartek Nizioł,  Iwona  Sobotka,  Stefan  Dohr,  Bartosz  Bryła,  Agata  Zubel,  Jarosław  Nadrzycki, Szymon  Krzeszowiec,  Pierro  Massa,  Jean-Marc  Fessard,  Jan  Schulte  –  Bunert,  Gro Sandvik,  Moshe  Aaron  Espstein,  Adam  Zdunikowski,  Jakub  Haufa,  Jose  Sibaja,  Maciej Pietraszko, Rafał Górzyński, Tomasz Daroch, Rafał Kwiatkowski, Piotr Pławner.Zrealizował  wiele  nagrań  muzyki  teatralnej,  w  tym  swoich  własnych  kompozycji  oraz aranżacji, a także nagrań dla Polskiego Radia.
W 2019 roku ukazała się płyta Polskie Sonaty Skrzypcowe, którą nagrał wraz z Bartkiem Niziołem.Płyta  ta  rozpocznie  cykl  nagraniowy  „Polskie  Sonaty  Skrzypcowe”,  w  którym znajdą wszystkie sonaty polskich kompozytorów.

Adam Banaszak należy do grona najaktywniejszych dyrygentów młodego pokolenia. Specjalizuje się w muzyce operowej, operetkowej, wokalno-instrumentalnej oraz prowadzeniu spektakli baletowych. Na stałe związany jest z Operą Wrocławską, prowadził także spektakle w Operze Krakowskiej, Operze Śląskiej w Bytomiu, Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku.Dyrygował takimi przedstawieniami jak m.in.: Eugeniusz Oniegin P. Czajkowskiego,Faust Ch. Gounoda, Madame Butterfly G. Pucciniego, Rycerskość wieśniacza Mascagniego, Pajace R. Leoncavalla, Halka St. Moniuszki, Traviata G. Verdiego, Carmen G. Bizeta,Kandyd L. Bernsteina, Zemsta nietoperza J. Straussa, Księżniczka czardasza I. Kalmana,. Dokonał prawykonań oper Pawła Mykietyna (Czarodziejska góra) oraz Zygmunta Krauze (Yemaya-Królowa Mórz). Występował na festiwalach: Warszawska Jesień i Sacrum Profanum. Prowadził koncerty repertuarowe filharmonii m.in. w: Bydgoszczy, Częstochowie, Jeleniej Górze, Kaliszu, Koszalinie, Łodzi, Opolu, Płocku, Poznaniu, Szczecinie, Wałbrzychu, Zamościu. Koncertował z Orkiestrą Sinfonia Iuventus, nagrywał z Orkiestrą Polskiego Radia i z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej.  Jego spektakle i koncerty transmitowało i retransmitowało radio i telewizja (TVP Kultura, TVP Polonia, Drugi Program Telewizji Polskiej, Drugi Program Polskiego Radia, Rundfunk Berlin Brandenburg i in.).  Uzyskał tytuł doktora sztuki w dyscyplinie dyrygentura, jest wykładowcą Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej we Wrocławiu.