L. Możdżer & A. Bałdych / PASSACAGLIA

Wystąpią:

Leszek Możdżer – fortepiany

Adam Bałdych – skrzypce

Artyści poruszają się na styku muzyki improwizowanej i poważnej, zakopując fosę dzielącą te dwa światy. „Passacaglia” to niczym nieskrępowany muzyczny dialog. Eksplorując współczesny sonoryzm, wypełniony bardzo osobistymi środkami wyrazu, artyści umiejętnie stworzyli komunikatywny, ale i zaskakujący mariaż dźwiękowy poprzez użycie unikalnej kombinacji instrumentów: niezwykle rzadkich skrzypiec renesansowych, dwóch fortepianów (w stroju 442 Hz i 432 Hz) oraz preparowanego pianina.

Bałdych i Możdżer pierwszy raz wspólnie wystąpili w Operze Wrocławskiej w 2009 roku, wykonując razem improwizowaną muzykę do niemego filmu Skarb rodu Arne Mauritza Stillera. Ich powtórne spotkanie po ponad dekadzie zaowocowało nagraniem pierwszego wspólnego albumu o tytule Passacaglia, który premierę miał w styczniu tego roku.

Dwaj frontmani polskiej muzyki jazzowej i improwizowanej połączyli w tym programie swoje liczne fascynacje, tworząc kolaż, który jest zaskakujący już w doborze wykorzystanych instrumentów. Bałdych gra na renesansowych skrzypcach, a Możdżer na różnie strojonych fortepianach (A+442 Hz i A+432 Hz). Jak pisał w magazynie „JazzPress” Wojciech Sobczak Wojeński: „można odnieść wrażenie grania pod dźwiękiem, ale wszystko siedzi na swoim miejscu”.

Na tym się nie kończy, bo program skrzy się od historycznych nawiązań. Artyści wykorzystują jeden z tematów wielkiej średniowiecznej filozofki i kompozytorki Hildegardy z Bingen oraz księcia polifonii Josquina de Prez. Motyw nagrobka muzycznego skomponowanego ku pamięci Johannesa Ockeghema, prawdopodobnie nauczyciela i mistrza Josquina, wieńczy program, proponując własną perspektywę rozmowy z renesansem – epoką, która pchnęła muzykę na nowoczesne tory i która w dużej mierze narodziła się z improwizacji.

Do baroku nawiązuje tytuł płyty, a zarazem pierwszy utwór. Passacaglia to ostinatowa forma wariacyjna oparta na stałym (często opadającym motywie) powtarzanym w basie. Znaczące jest, że właśnie Passacaglia program otwiera – tę formę czasami odczytuje się jako jedną z najbardziej przejmujących metafor ludzkiego życia, które choć zawsze zaczyna i kończy się tak samo, przechodzi przez różne koleje i wypadki, symbolizowane przez budowane w tym samym temacie rozmaite wariacje. Pasują tu jak ulał słowa z XIII-wiecznego zbioru Carmina burana: „O fortuna, velut luna, statu variabilis” (O losie, niczym księżyc – stale zmienny).

Taki jest też program Możdżera i Bałdycha – z jednej strony osobisty i intymny, rodzący się z improwizacji i porozumienia dwojga bliskich sobie artystów, z drugiej dialogujący z historią sztuki dźwięków i robiący to szeroko: prócz muzyki dawnych wieków, wprawne ucho wychwyci nawiązanie do Gymnopédie Erika Satiego. Jak pisał Sobczak-Wojeński: „Passacaglia to przekrój przeróżnych fascynacji, definiujących muzyczny horyzont i kształtujących muzyczny smak […] instrumentalistów, przefiltrowany przez ich wrażliwość. Program zachwyci europejską publiczność, choć znacznie mniej w nim „popowości” w stylu Możdżer Danielsson Fresco, a więcej skupienia, subtelności i, nazwijmy to, sacrum. Płyta roku już na początku roku? Całkiem możliwe”.