Moniuszko i jego Europa – recital fortepianowy

DNI MONIUSZKOWSKIE odbywać się będą w ramach programu „Moniuszko 2019 – Promesa” uruchomionego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego” w dniu 13 września 2018 roku. Operatorem programu jest Instytut Muzyki i Tańca.
Celem programu jest uczczenie 200. rocznicy urodzin Stanisława Moniuszki (1819-1872), polskiego kompozytora, dyrygenta, organisty, pedagoga, wychowawcy i żarliwego patrioty. Ideą przewodnią programu jest przywrócenie Stanisławowi Moniuszce należytej rangi w panteonie twórców narodowych, zerwanie z wizerunkiem kompozytora niepostrzeganego na równi z wybitnymi europejskimi twórcami romantycznymi, wykreowanie jego obrazu jako twórcy pierwszorzędnego, utrwalenie w świadomości społeczeństwa dorobku Stanisława Moniuszki oraz promocja za granicą jego twórczości ukazanej w kontekście dzieł wybitnych kompozytorów XIX w.

Wystąpi:
Neringa Valuntonyte (Litwa) – fortepian

W programie:
S. Moniuszko – Trzy Polonezy (Des- dur, Es-dur, es-moll)
S. Moniuszko – Nokturn As-dur
S. Moniuszko – Mazur D-dur
S. Moniuszko – Polka Daniel
S. Moniuszko – Polka Gabriela
C. Schumann – Variations on a theme by Robert Schumann Op. 20
G. Bacewicz – Sonata fortepianowa nr 2
F. Chopin – Wybrane preludia z op. 28

Stanisław Moniuszko zasłynął przede wszystkim jako autor oper i pieśni. W znacznym stopniu przyczynił się do zachowania pamięci o polskich tradycjach oraz wzmocnienia tożsamości narodowej. Tworzył z myślą o potrzebach i możliwościach ówczesnych słuchaczy. Z tego powodu jego utwory cechują się prostotą, ale nie są pozbawione uroku, tak jak liryczne polonezy, które Ferencowi Lisztowi wydały się odmienne, nowe i świeże w porównaniu do polonezów Fryderyka Chopina oraz rzadko wykonywany, smutny i melancholijny Nokturn As-dur. Kompozytor często inspirował się taneczną muzyką ludową, czego efektem są wesołe, skoczne, ogniste mazury i polki.

Clara Wieck Schumann w 43 urodziny jej męża, Roberta Schumanna, podarowała mu cykl kilku fortepianowych wariacji zatytułowany Variations on a theme by Robert Schumann. Romantyzm pierwszych delikatnych, nastrojowych utworów inspirowanych muzyką Chopina zostaje przełamany żywością i dynamicznością kolejnych kompozycji kojarzących się z Brahmsem, a następnie powraca w subtelnych, lirycznych i spokojnych melodiach końcowych. Lekka zmienność stanowi ciekawe urozmaicenie, które nie zaburza harmonii.

Ekspresywność, dramatyzm i bogactwo form są charakterystyczne dla twórczości Grażyny Bacewicz, wybitnej kompozytorki i skrzypaczki XX wieku, tworzącej w stylu neoklasycznym. Sonata fortepianowa nr 2 zachwyca słuchacza dynamiką, intensywnością i różnorodnością form. Pierwsza część utworu utrzymana jest w konwencji klasycznej, druga oczarowuje uczuciowością i niepokojącą, mroczną obrazowością, natomiast trzecia zaskakuje radosną, pulsującą formą oberka.

Kazimierz Wierzyński, polski poeta i biograf Fryderyka Chopina, cykl 24 Preludiów op. 28 określił mianem „wielkiego pamiętnika lirycznego z wielu lat życia”. Większość z nich powstała na Majorce, gdzie kompozytor odpoczywał od paryskiego zgiełku i walczył z postępującą chorobą. Wyspa znana jest ze zmiennego i nieprzewidywalnego klimatu – i takie też są Preludia: spokojne nr 1, 11 i 23, elegijne nr 2 i 4, dynamiczne nr 3, żartobliwe nr 8 i 10, podniosłe nr 9, śpiewne nr 21, wstrząsające nr 22 oraz burzliwe, kończące cykl nr 24, przywodzące na myśl upadek Warszawy. W cyklu widoczna jest oryginalność, wirtuozeria, niezwykła wrażliwość i godna podziwu biegłość w tworzeniu harmonijnych, chociaż różnorodnych kompozycji.