Uwertura W Tatrach Władysława Żeleńskiego powstała w 1870 roku w Paryżu. To najcenniejsze i najbardziej reprezentacyjne dzieło orkiestrowe kompozytora. Choć Żeleński napisał utwór we Francji, jego zamysł zrodził się dziesięć lat wcześniej podczas pobytu muzyka w Tatrach. Co ciekawe jednak, w utworze nie pojawiają się nawiązania do folkloru góralskiego ani muzyki podhalańskiej. Jak pisał muzykolog Zdzisław Jachimecki, Żeleński „nie usiłował tworzyć realistycznego obrazu granitowej przyrody góralskiej, uroków roztaczającej się w niej pogody czy też grozy przewalającej się nad Tatrami burzy”. Tytuł miał raczej nawiązywać do emocji, których doświadczał kompozytor podczas tatrzańskich wędrówek po dolinach i górskich zboczach. Pierwotnie Żeleński nazwał swoje dzieło Fantazją pasterską.
W utworze przeplatają się ze sobą dwa motywy: pogodny, delikatny i bardziej dynamiczny, taneczny. Dzięki jasnym barwom i łatwo wpadającym w ucho tematom kompozycja jest bardzo przyjazna w odbiorze i przywodzi na myśl wakacyjny nastrój.
Tego wieczoru usłyszymy też dwa utwory Mieczysława Karłowicza: powstały w 1902 roku Koncert skrzypcowy A-dur op. 8 z arcytrudną partią solową oraz poemat symfoniczny Odwieczne pieśni.
Po pierwszym wykonaniu koncertu skrzypcowego w „Berliner Bürsenzeitung” o kompozycji pisano tak: „Kompozycja składa się z trzech części wielkiej trudności, zwłaszcza w wysokich pozycjach skrzypcowych. Można ją określić jako pojedynek pomiędzy skrzypcami i bogatą w barwy orkiestrą. Wydaje się, że kompozytor pozostawał pod wpływem Czajkowskiego. Najlepsza chyba jest część pierwsza z dynamicznym tematem i głęboko przeżytym fragmentem lirycznym. Również druga część – Romanza jest bardzo melodyjna. Część trzecią cechuje dowcip i rytm pełen wigoru, a jej główny temat kontrastuje wyraźnie ze śpiewną melodią fragmentu środkowego”.
Wyjątkowo trudne zadanie w Koncercie skrzypcowym Karłowicza ma solista, który musi zmierzyć się z licznymi wielodźwiękami, szybkim tempem i grą w wysokich pozycjach. W CKK Jordanki tego wyzwania podejmie się zwycięzca 6. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Karola Lipińskiego, pochodzący z Korei Południowej, Sunjae Ok.
Koncert skrzypcowy zadedykował Karłowicz swojemu nauczycielowi, wirtuozowi skrzypiec Stanisławowi Barcewiczowi. To właśnie on wystąpił w roli solisty podczas premiery utworu w Berlinie. Już wtedy publiczność przyjęła utwór gorąco, ale jeszcze większe zachwyty koncert wzbudził w Wiedniu, gdzie publiczność wywoływała kompozytora siedmiokrotnie!
Odwieczne Pieśni Karłowicza, podobnie jak W Tatrach Żeleńskiego, nawiązują do górskich wędrówek kompozytora. Zamiłowanie kompozytora do Tatr dało się słyszeć w jego utworach, o swojej fascynacji pisał felietony: „I gdy znajdę się na stromym wierzchołku, sam, mając jedynie lazurową kopułę nieba nad sobą, a naokoło zatopione w morzu równin zakrzepłe bałwany szczytów – wówczas zaczynam rozpływać się w otaczającym przestworzu, przestaję się czuć wyosobnioną jednostką, owiewa mnie potężny, wiekuisty oddech wszechbytu. Tchnienie to przebiega przez wszystkie fibry mej duszy, napełnia ją łagodnym światłem i sięgając do głębin, gdzie leżą wspomnienia trosk i bólów przeżytych, goi, prostuje, wyrównywa. Godziny przeżyte w tej półświadomości są jakby chwilowym powrotem do niebytu; dają one spokój wobec życia i śmierci, mówią o wiecznej pogodzie roztopienia się we wszechistnieniu.”
Odwieczne Pieśni powstały w latach 1904-1906. Poemat składa się w trzech części: Pieśń o wiekuistej tęsknocie, Pieśń o miłości i o śmierci oraz Pieśń o wszechbycie. Pierwszą z nich opatrzył kompozytor mottem: „Oto staję przed wami, by zanieść skargę na los swój!…” W utworze słychać liryczne tematy o słowiańskim kolorycie.
Ukochane Tatry pochłonęły Karłowicza na zawsze w 1909 roku. Zginął tragicznie zasypany lawiną.
Tatrami i góralską muzyką fascynował się też Wojciech Kilar. Orawa to ostatni z czterech utworów zaliczanych do jego tatrzańskiego cyklu. Kompozycja na 15 instrumentów smyczkowych powstała niespełna 30 lat temu. Nietrudno dostrzec w niej uwielbienie kompozytora do niezwykłej żywiołowości i temperamentu podhalańskich melodii oraz tamtejszego folkloru. Kilar pragnął stworzyć utwór zainspirowany góralską kapelą i udało mi się to właśnie w Orawie.
Rok 2025 ustanowiono Rokiem Ludzi Nauki z Kujaw i Pomorza. Z okazji 120. rocznicy urodzin Wilhelminy Iwanowskiej, wybitnej, astronomki związanej z Toruniem, głównym punktem programu koncertu ustanowiono utwór Taniec sfer niebieskich Adama Wesołowskiego, powstały z okazji 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.
Kompozytor w utworze odniósł się do wszystkich dziedzin działalności Kopernika, który był nie tylko astronomem, lecz także matematykiem, lekarzem i duchowym. Wesołowski temat główny oparł na symbolach wydanego w roku 1543 dzieła O obrotach sfer niebieskich. Centrum całego utworu ustanowił dźwięk sol (łac. słońce) w nawiązaniu do słońca, które w heliocentrycznej teorii budowy wszechświata znajduje się w centrum układu słonecznego.
Co ciekawe, również czas trwania utworu jest symboliczny – to 15 minut i 43 sekundy. 1543 to zarówno rok wydania dzieła, które zmieniło pogląd na naukę i kosmos, jak i rok śmierci Kopernika.
Utwór Adama Wesołowskiego stanowi hołd oddany nauce i astronomii oraz podsumowuje wielkie i przełomowe dokonania Kopernika, idealnie wpisując się w obchody Roku Ludzi Nauki z Kujaw i Pomorza.
Występował podczas licznych koncertów, grając m.in. z Euro-Asia Philharmonic Orchestra i Imcheon Philharmonic Orchestra pod batutą Nanse Gum.
W 2015 r. grał na InterHarmony Music Festival we włoskim Arcidosso. W 2017 r. rozpoczął studia na Universität der Künste Berlin pod okiem prof. Tomasza Tomaszewskiego.
Laureat licznych nagród, w tym m.in. I nagrody w konkursie muzycznym Areum Broadcasting Network (2004), I nagrody w Little Mozart Competition w Korei (2007), otrzymał także I nagrodę, kończąc edukację w Yewon School (2014).
Koncertował również w Polsce – w 2018 r. grał m.in. w Mosznie i Opolu. W 2020 r. zdobył II nagrodę na 7. Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej w Bydgoszczy.
Toruńska Orkiestra Symfoniczna
Al. Solidarności 1-3
87-100 Toruń
56 622 88 05
Biuletyn Informacji Publicznej